Wstęp
Cześć, dzisiaj zapraszam do przeczytania artykułu o zmianach w normie PN-EN ISO 5817 (wydanej w zeszłym roku tj. 2023) względem poprzedniego wydania z roku 2014. W moim poprzednim artykule skupiłem się na zmianach w normie PN-EN ISO 4063, o czym możesz przeczytać pod linkiem:
1. Zmiany ogólne
Najnowsze wydanie normy PN-EN ISO 5817:2023-08 przynosi kilka zmian względem poprzedniego wydania PN-EN ISO 5817:2014-05. Kosmetycznej zmianie uległ tytuł normy:
- Wersja z 2014: Spawanie — Złącza spawane ze stali, niklu, tytanu i ich stopów (z wyjątkiem spawanych wiązką) — Poziomy jakości według niezgodności spawalniczych [1]
- Wersja z 2023: Spawanie — Złącza spawane ze stali, niklu, tytanu i ich stopów (z wyjątkiem spawanych wiązką) — Poziomy jakości dla niezgodności spawalniczych [2]
Co ciekawe, tytuł angielski nie uległ zmianie, zmieniło się jedynie tłumaczenie:
Welding – Fusion-welded joints in steel, nickel, titanium and their alloys (beam welding excluded) – Quality levels for imperfections
Wersja z 2014 roku była dostępna w sklepie PKN w trzech wersjach językowych: polskiej, angielskiej oraz niemieckiej, najnowsze wydanie z 2023 roku jest dostępne jedynie w wersji angielskiej.
2. Wprowadzenie do normy
Został dodany zapis o odwołaniu do normy PN-EN ISO 8501-3 (Przygotowanie podłoży stalowych przed nakładaniem farb i podobnych produktów — Wzrokowa ocena czystości powierzchni — Część 3: Stopnie przygotowania spoin, krawędzi i innych obszarów z wadami powierzchni) [3] i możliwej konieczności dokładniejszej obróbki spoiny lub wykończenia powierzchni po spawaniu, jeżeli spoina w dalszych etapach produkcji będzie zabezpieczana powłokami ochronnymi, malowana.
Został dodany zapis o tym, że główna część normy nie uwzględnia przydatności i zgodności projektu z przeznaczeniem (do określonego celu). Możliwość uwzględnienia tych zagadnień w projektowaniu zgodnie z przeznaczeniem w zastosowaniach zmęczeniowych (dla spoin stalowych) znajduje się w załączniku B (dawnym C – informacja poniżej).
3. Załączniki
W nowym wydaniu z 2023 roku są obecnie dwa załączniki zamiast trzech względem wydania z roku 2014.
Załącznik A – bez zmian – który zawiera przykłady określania udziału procentowego (%) porowatości pozostał bez zmian.
Załącznik B (stary) – usunięty – zawierał dodatkowe informacje i wytyczne stosowania normy:
- o możliwości stosowania normy (w uzasadnionych przypadkach) dla grubości spoin innych niż założenia normy (≥ 0,5 mm) oraz innych metod spawania
- o zaleceniu stosowania tych samych wymagań jakościowych dla tych samych elementów produkowanych dla różnych zastosowań o podobnych wymaganiach dla identycznych elementów produkowanych w różnych zakładach produkcyjnych w celu zapewnienia wykonywania prac według tych samych kryteriów
- w przypadku niezgodności wielokrotnych, jest możliwość nałożenia się pojedynczych niezgodności – wtedy całkowita suma niezgodności powinna być ograniczona wartościami dla pojedynczych niezgodności
- o możliwości stosowania normy wraz z katalogami rzeczywistych ilustracji, fotografii, lica i grani lub/oraz zdjęć radiograficznych lub mikroskopowych które przedstawiają przekrój poprzeczny złącza. Na stronie DVS Media GmbH możecie znaleźć informacje o katalogu, jednak na chwilę obecną nie jest on dostępny. Jest także informacja o wersji Tabletowej, linki poniżej:
IIW Reference Catalogue ISO 5817 Tablet [5]
IIW Reference Radiographs to ISO 5817 Ref-Rads [6]
W sklepie Google Play jest także do pobrania oficjalna aplikacja firmy DVS Media GmbH:
IIW-APP ISO 5817 Radiographs [7]
Jednak przy próbie instalacji na nowszych telefonach wyświetla się komunikat: „Ta aplikacja jest niedostępna dla Twojego urządzenia, bo jest przeznaczona na starszą wersję Androida.”
Być może uda się komuś z Was zainstalować ją na starszych telefonach, tabletach.
Załącznik B (nowy) – przeniesony załącznik C – stary załącznik B (Dodatkowe informacje i wytyczne stosowania niniejszej Normy Międzynarodowej) został usunięty a w jego miejsce został przeniesiony – z drobnymi zmianami – stary załącznik C, zawierający wymagania dodatkowe dla spoin stalowych poddanych obciążeniom zmęczeniowym. Zmiany względem poprzedniej wersji:
- Z sekcji ogólne, usunięto zapis o ilości 2 milionów cykli oraz odwołanie do dokumentu Międzynarodowego Instytutu Spawalnictwa o oznaczeniu IIW-1823-07.
- Dla niezgodności 5052 (niewłaściwy brzeg spoiny, niewłaściwy promień brzegu spoiny) została zmieniona grubość z t ≥ 0,5 mm na t ≥ 3 mm oraz określono wartość r ≥ 1 mm dla poziomu jakości B90 (poprzednio: niezdefiniowana).
4. Zakres normy
Brak zmian
5. Powołania normatywne
Z tego rozdziału zniknął zapis o powołaniu do normy:
- ISO 6520-1:2007 Spawanie i procesy pokrewne — Klasyfikacja geometrycznych niezgodności spawalniczych w metalach — Część 1: Spawanie, [8]
pojawiła się za to przywołana norma:
6. Terminy i definicje
Pojawiło się dodatkowe odniesienie do serii norm ISO 25901 oraz zniknęła definicja przydatność użytkowa (ang. fitness-for-purpose) ale znajduje się ona w ISO/TR 25901-1:2016
7. Symbole
Został dodany nowy symbol aA – rzeczywista grubość spoiny pachwinowej (grubość końcowa spoiny pachwinowej) (ang. actual throat thickness (throat thickness of the finalized weld)).
8. Ocena niezgodności
Brak zmian w ogólnych założeniach do oceny, poniżej lista zmian konkretnych niezgodności:
1. Niezgodności powierzchniowe
2017 – Por powierzchniowy
- Dodanie symbolu aA zamiast a dla spoiny pachwinowej, wartości graniczne bez zmian
2025 – Zakończenie krateru
- Dodanie symbolu aA zamiast a dla spoiny pachwinowej
- Dodanie ilustracji i wartości granicznych dla poziomów jakości dla spoiny pachwinowej
- Zmiana ilustracji dla spoiny czołowej (dodany symbol d – średnica pęcherza gazowego)
401 – Przyklejenie
- Dodanie ilustracji (pomocniczo, bez zmian wartości granicznych)
4014 – Mikroprzyklejenie
- Dodano tylko numer, sama niezgodność już była w poprzedniej wersji normy
4021 – Niepełne przetopienie grani
- Dodanie ilustracji dla spoiny pachwinowej, wartości graniczne takie same jak dla spoiny czołowej
504 – Wyciek
- Zmiana ilustracji dla spoiny pachwinowej (dodano zaznaczony kąt 90°, zmiany w pomiarze wielkości niezgodności), wartości graniczne bez zmian
509 – Zwis
- Dodanie ilustracji dla spoiny pachwinowej, wartości graniczne bez zmian
- Dodanie ilustracji dla spoiny czołowej, wartości graniczne bez zmian
512 – Nadmierna asymetria spoiny pachwinowej (nadmierna nierówność długości boków)
- Dodanie symbolu aA zamiast a, wartości graniczne bez zmian
- Dodanie ilustracji dla spoiny pachwinowej z licem wklęsłym, wartości graniczne bez zmian
517 – Niewłaściwe ponowne rozpoczęcie spawania
- Dodanie ilustracji, wartości graniczne bez zmian
2. Niezgodności wewnętrzne
4013 – Przyklejenie w grani
- Dodanie ilustracji, wartości graniczne bez zmian
4021 – Niepełny przetop grani
- Dodano tylko numer, sama niezgodność już była w poprzedniej wersji normy
402 – Niepełny przetop (brak przetopu)
- Dodanie ilustracji dla złącza teowego z pełnym przetopem, wartości graniczne bez zmian
3. Niezgodności w geomaterii złącza
617 – Niewłaściwy odstęp w grani spoin pachwinowych
- Dodanie symbolu aA zamiast a, wartości graniczne bez zmian
4. Niezgodności wielokrotne
BRAK ODNIESIENIA – Niezgodności wielokrotne w dowolnym przekroju poprzecznym*
- Zmiana ilustracji dla spoiny pachwinowej
- Zmiana wartości granicznych dla wszystkich poziomów jakości (B, C oraz D) dla grubości t > 3 mm (bez zmian dla grubości t od 0,5 mm do 3 mm)
*Z wykluczeniem niezgodności:
502 – Nadlew spoiny (spoina czołowa)
503 – Nadmierna wypukłość (spoina pachwinowa)
504 – Wyciek
505 – Niewłaściwy brzeg spoiny
506 – Nawis
512 – Nadmierna asymetria spoiny pachwinowej (nadmierna nierówność długości boków)
5214 – Nadmierna grubość spoiny pachwinowej
9. Podsumowanie
Dodanie ilustracji do większej ilości niezgodności jest na pewno korzystne dla wszystkich korzystających z normy – dla Inżynierów Spawalników, Inspektorów, zespołów NDT czy też jednostek badawczych. Pozwala to łatwiej identyfikować niezgodność, mierzyć jej wartości graniczne a dzięki temu możemy w większym stopniu zapewnić powtarzalność badań oraz jednakową, wysoką jakość produktu.
Jeśli chodzi o zmiany wartości granicznych dla poziomów jakości, zmiana była tylko w jednej pozycji, inne pozycje pozostaje bez zmian.
Ogólny zarys zmian przedstawiłem powyżej, po szczegóły odsyłam do sklepu PKN w celu nabycia nowego wydania normy PN-EN ISO 5817-2023-08.
Podobają Ci się moje treści o spawalnictwie? 🙂
Kliknij poniżej!
10. Linki
[1] PN-EN ISO 5817:2014-05 – PKN
[2] PN-EN ISO 5817:2023-08 – PKN
[3] PN-EN ISO 8501-3:2008 – PKN
[5] IIW-Reference Catalogue ISO 5817 Tablet brochure – DVS
[6] IIW Reference Radiographs to ISO 5817 – NDTmart.com
[7] IIW-APP ISO 5817 Radiographs – Sklep Google Play
[8] PN-EN ISO 6520-1:2009 – PKN
[10] Wyszukiwanie dokumentów ISO, ISO/TR oraz ISO/AWI 25901 – ISO