Wstęp
W październiku 2024 roku, PKN wydał najnowszą wersję normy:
PN-EN 1090-2+A1 2024-10 – Wykonanie konstrukcji stalowych i aluminiowych – Część 2: Wymagania techniczne dotyczące konstrukcji stalowych [1],
(wprowadzoną przez EN 1090-2:2018+A1:2024) a jej aktualizacji przynosi kilka zmian względem poprzedniego wydania PN-EN 1090-2:2018-09 [1].
W moich poprzednich artykułach możesz przeczytać o zmianach w dwóch innych normach:
1. Powołania normatywne
Pierwszą zmianą którą można zauważyć jest dodanie dwóch norm do sekcji:
powołania normatywne – wyroby konstrukcyjne – stal:
- EN 10210-3, Kształtowniki zamknięte wykonane na gorąco ze stali konstrukcyjnych — Część 3: Warunki techniczne dostawy stali o wysokiej wytrzymałości i odporności na warunki atmosferyczne [3],
- EN 10219-3, Kształtowniki zamknięte ze szwem wykonane na zimno ze stali konstrukcyjnych — Część 3: Warunki techniczne dostawy stali o wysokiej wytrzymałości i odporności na warunki atmosferyczne [4].
I tak naprawdę, dodanie stali HSS (high-strength steels) do najnowszego wydania normy jest główną (ale oczywiście nie jedyną) zmianą, która ma swoje odzwierciedlenie w dalszej treści.
2. Terminy i definicje
Pierwsza zmiana zaszła w definicji wykonawca (ang. constructor), teraz jest osoba lub organizacja odpowiedzialna za wykonywane prace. Wcześniej definicja brzmiała, że jest to osoba lub organizacja wykonująca prace.
Druga zmiana to dodanie definicji HSS (high-strength steels) – stale wysokowytrzymałe, które zostały podzielona na cztery kategorie w zależności od wytrzymałości, stanu dostawy i obróbki. Kategorie to: A1, A2, B1, B2. Po szczegóły odsyłam oczywiście do źródła [1].
3. Zmiany w treści normy
W związku z wprowadzeniem stali HSS do nowego wydania normy EN 1090-2, dalsza część musiała oczywiście zostać dostosowana do nowych wymagań.
5.2 Wyroby konstrukcyjne – identyfikacja i dokumenty kontrolne – Tablica 1 – Dokumenty kontrolne wyrobów metalowych
Dla stali HSS został wprowadzony wymóg posiadania certyfikatu składu chemicznego (analiza wytopu) dla podanych w tabeli 14 pierwiastków składowych, zgodnie z EN 10027.
5.3.1 Wyroby konstrukcyjne – wyroby hutnicze ze stali konstrukcyjnej – postanowienia ogólne – Tablica 2 – Normy wyrobów ze stali konstrukcyjnej niestopowej
Dodane zostały nowe normy, które pojawiły się wcześniej w powołaniach normatywnych.
6.4.4 Twardość powierzchni brzegów po cięciu
Dodano informacje o stalach HSS, o możliwościach producenta, o możliwościach obróbki po cięciu termicznym.
6.5.1 Kształtowanie – postanowienia ogólne
Zmiana dotycząca wymagań właściwości po procesach gięcia, wytłaczania i kucia.
6.5.2 Kształtowanie – kształtowanie na gorąco
Zmiana dotycząca wymagań przeprowadzania kształtowania na gorąco.
6.5.4 Kształtowanie – kształtowanie na zimno
Zmiana w zakresie dopuszczalnej obróbki odprężającej po kształtowaniu na zimno.
Zmiana w zapisach minimalnego wydłużenia A5.
6.6.3 Kształtowanie – wykonywanie otworów
Dodano zapis odnoszący się do otworów w stalach HSS.
7.1 Spawanie – postanowienia ogólne
Doprecyzowanie zapisu o spawaniu prętów zbrojeniowych i norm powołanych.
Ustalono minimalny wymagany poziom dla zakładu, zgodnie z serią norm EN ISO 3834 – Wymagania jakości dotyczące spawania materiałów metalowych, w przypadku spawania stali HSS.
7.4.1.1 Spawanie – kwalifikowanie technologii i personelu spawalniczego – kwalifikowanie technologii spawania – postanowienia ogólne
Zmiana dotyczącą spawania/zgrzewania stali zbrojeniowej, złącza spawane/zgrzewane nienośne zostały usunięte (EN ISO 17660-2).
Dodano zapis w jaki sposób można zapobiec pogorszeniu właściwości mechanicznych stali HSS podczas spawania.
7.4.1.2 Spawanie – kwalifikowanie technologii i personelu spawalniczego – kwalifikowanie technologii spawania – kwalifikowanie technologii spawania w procesach 111, 114, 12, 13 i 14
Aktualizacja Tablicy 12 zgodnie ze zmianą w punkcie 7.4.1.1.
7.4.1.4 Spawanie – kwalifikowanie technologii i personelu spawalniczego – kwalifikowanie technologii spawania – ważność kwalifikacji technologii spawania
Aktualizacja w związku z usunięciem złączy nienośnych dla spawania/zgrzewania stali zbrojeniowej.
7.4.2.1 Spawanie – kwalifikowanie technologii i personelu spawalniczego – kwalifikowanie spawaczy i operatorów – postanowienia ogólne
Aktualizacja w związku z usunięciem złączy nienośnych dla spawania/zgrzewania stali zbrojeniowej.
7.4.3 Spawanie – kwalifikowanie technologii i personelu spawalniczego – nadzór spawalniczy – Tablica 14 – Wiedza techniczna wymagana przy nadzorze spawalniczym. Stale węglowe konstrukcyjne
Aktualizacja tabeli w związku z dodaniem stali HSS do nowego wydania normy. Określenie minimalnych wymagań dla nadzoru spawalniczego, zgodnie z normą EN ISO 14731, w zależności od gatunku i grubości materiału.
7.5.5 Spawanie – przygotowanie i wykonywanie spawania – podgrzewanie wstępne
Dodano zapis o możliwościach producenta stali HSS w zakresie unikania pęknięć.
7.5.9.3 Spawanie – przygotowanie i wykonywanie spawania – spoiny czołowe – żłobienie grani
Dodano wytyczne i ograniczenia dotyczące żłobienia grani dla stali HSS.
7.6.1 Spawanie – kryteria akceptacji – wymagania rutynowe
Zmiany w zakresie wyjątków dla niezgodności spawalniczych w związku z klasą wykonania konstrukcji a poziomami jakości. Zmieniły się zapisy dla klas wykonania EXC1 oraz EXC2, EXC3 oraz EXC4 pozostały bez zmian.
7.6.2 Spawanie – kryteria akceptacji – wymagania zmęczeniowe
Zmiana w zakresie określenia poziomów jakości dla złączy zmęczeniowych, zaprojektowanych zgodnie z normą EN 1993-1-9.
9.6.5.3 Montaż – montaż i roboty na placu budowy – zasady prowadzenia robót montażowych – dopasowywanie
Dodano informacje o mocowaniu przekładek regulacyjnych.
10.2 Zabezpieczenie powierzchni – przygotowanie powierzchni stalowych do nakładanie farb i powłok
Zmiana w zakresie przedziałów dotyczących trwałości powłok. Zostały zmienione oczekiwane okresy trwałości zabezpieczeń antykorozyjnych, zgodnych z najnowszym wydaniem serii norm EN ISO 12944, jednak dalej jest podział na trzy a nie na cztery jak w normie EN ISO 12944.
11.2.2.5 Tolerancje geometryczne – tolerancje podstawowe – tolerancje wytwarzania – konstrukcje powłokowe
Zmiana w zakresie informacji na temat dopuszczalnych odchyłek wykonania konstrukcji powłokowych.
12.4.2.1 Kontrola, badania i działania korygujące – spawanie – kontrola po spawaniu – czas przetrzymania – Tablica 23 – Minimalne czasy przetrzymania
Zmiana w zakresie minimalnych czasów przetrzymania przed wykonaniem badań NDT. Cała tabela została przebudowana, dodane zostały warunki dla stali HSS w zależności od rozmiaru spoiny i użytego materiału dodatkowego.
12.4.2.3 Kontrola, badania i działania korygujące – spawanie – kontrola po spawaniu – rutynowa kontrola i badania
Zmiana w zakresie długości spoiny która powinna być kontrolowana w partii kontrolnej. W tablicy 24 – Zakres rutynowych dodatkowych badań NDT, dodano informacje dla wybranych kategorii stali HSS w zależności od klasy wykonania konstrukcji.
Dodano także informacje w jaki sposób postępować w przypadku wykrycia niezgodności, jakie podjąć następne kroki.
12.4.5 Kontrola, badania i działania korygujące – spawanie – kontrola po spawaniu – kontrola i badanie spawania stali zbrojeniowej
Zmiana jak wyżej, aktualizacja w związku z usunięciem złączy nienośnych dla spawania/zgrzewania stali zbrojeniowej.
Załącznik A – punkt A.2 – Informacje dodatkowe, wykaz opcji i wymagań związanych z klasami wykonania – Tablica A.2 – Wykaz opcji – punkt 9.6.5.3
Dodano informacje o przekładkach regulacyjnych.
Załącznik B – punkt B.2 – Tolerancje geometryczne – Tablica B.11 – Tolerancje wytwarzania – powłoki walcowe i stożkowe
Przebudowana i zaktualizowana cała tabela dotycząca elementów konstrukcji powłokowych.
Załącznik B – punkt B.2 – Tolerancje geometryczne – Tablica B.21 – Tolerancje montażu – płyty pomostowe w mostach – punkt 3
Dodano informacje w zakresie tolerancji dla elementów poddanych obciążeniom zmęczeniowym.
Załącznik B – punkt B.2 – Tolerancje geometryczne – Tablica B.25 – Tolerancje montażu – Belki podlegające zginaniu i komponenty podlegające ściskaniu – punkt 1
Zmiana w zakresie dopuszczalnej odchyłki.
Załącznik D – punkt D.2.4 – Procedura sprawdzania możliwości zautomatyzowanych procesów cięcia termicznego – opis procedury – badania twardości
Dodano zapis o wymaganej powierzchni do badań twardości.
Załącznik F – punkt F.6.3 – Ochrona przed korozją – systemy powłok ochronnych – cynkowanie zanurzeniowe
Dodano zapis o postępowaniu z komponentami wykonanymi ze stali HSS podczas przygotowywania do cynkowania zanurzeniowego.
Załącznik F – punkt F.7.2 – Ochrona przed korozją – kontrola i ocena – ocena rutynowa
Zmiana w zakresie doprecyzowania pomiaru grubości powłok po cynkowaniu zanurzeniowym.
Załącznik G – punkt G.5 – Wyznaczanie współczynnika tarcia – rozszerzona procedura i ocena próby pełzania
Zmiana w zakresie doprecyzowania jak dobrać współczynników tarcia podczas próby. Same wartości podane w tabeli do których kieruje nas norma, nie uległy zmianie ale w poprzedniej wersji norma błędnie kierowała nas do innej tabeli (jedna wyżej w dokumencie). Teraz zostało to poprawione.
4. Podsumowanie
Główne zmiany w normie dotyczą dodania stali HSS oraz usunięcia zapisów o normie EN ISO 17660-2 dotyczącej spawania/zgrzewania stali zbrojeniowej, złącza spawane/zgrzewane nienośne. Pozostałe zmiany starałem się jak najlepiej wyszczególnić oczywiście bez wielu szczegółów z uwagi na prawa autorskie i ochronę. W celu prześledzenia szczegółów zmian, które wypisałem powyżej, odsyłam Was do zakupu normy w sklepie Polskiego Komitetu Normalizacyjnego: link do sklepu PKN.
5. Linki
[1] PN-EN 1090-2+A1:2024-10 – PKN
[2] PN-EN 1090-2:2018-09 – PKN

Wielkie dzięki.
Jak zwykle – ogrom rzetelnych informacji na temat norm. Dzięki!
Korzystam z opracowania na studiach. Dzięki